Kurban Bayramı için geri sayım sürerken piyasada kurbanlık belirsizliği yaşanıyor. Üreticiler “zam yapmadık.” derken; kasaplar açıklanan fiyatların sahada uygulanmadığından şikayetçi:
“Sabit fiyat piyasaya yansımadı”… Hayvan Üreticileri Birliği’nin canlı hayvan fiyatlarını sabitleme kararına rağmen, sahadaki fiyatlar 330-350 TL bandında seyrediyor. Kasaplar, “Bayram heyecanı da, satış da yok.” derken, bu yıl kurban kesiminin düşük seviyede kalacağını öngörüyor.
“Denetim şart”… Hayvan Üreticileri Birliği Başkanı Adil Onalt, artan üretim maliyetlerine rağmen fiyat artışı yapmadıklarına dikkat çekerek iki birlik tarafından canlı hayvan fiyatlarının sabit tutulmasına rağmen bazı kasapların satış fiyatlarını yükselttiğini söyledi. Onalt, dengeyi sağlamak için denetim çağrısında bulundu.
Cemre CEMALİ
Kurban Bayramı’na sayılı günler kala, ülkemizde kurbanlık fiyatlarının bu yıl ne kadar olacağı merak konusu oldu.
Üreticiler sabit fiyatlarla vatandaşa uygun et sunma hedefini sürdürürken, kasaplar ise piyasa şartlarının belirsiz olduğunu ve kurbanlık fiyatlarının alım gücünü aştığını dile getiriyor.
Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği ekonomik dengeyi sağlamak ve vatandaşın uygun fiyata et tüketmesini sağlamak amacıyla bu yıl canlı hayvan fiyatlarına zam yapmama kararı almıştı.
Kasaplar Birliği ile ortaklaşa aldığı karara göre canlı hayvan fiyatları; kuzu 300 TL, dana 200 TL, Keçi/Koyun 180 TL, Düve 180 TL, İnek ise 140 TL olarak belirlenmişti.
Ancak bu fiyatların piyasaya pek yansımadığı görüldü. Canlı hayvan fiyatlarının sabitlenmesine rağmen, sahadaki fiyatlar 300-350 TL bandında seyrediyor.
KIBRIS’a konuşan Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Adil Onalt, “Hayvancılar olarak bu süreçte fedakârlık yaptık. Maliyetlerimiz yükseldi ancak biz halk için fiyatları sabit tuttuk.” diyerek dengeyi sağlamak için hükümete ve Ekonomi Bakanlığı’na piyasa denetimi yapmaya çağrısında bulundu.
Sektörün bir diğer parçası olan kasaplar ise piyasanın son durumu hakkında KIBRIS’a açıklamalarda bulunarak piyasada fiyat belirsizliği olduğuna dikkat çekti. “Eski kurbanlar yok, kurbanlık arayan da yok.” diyen kasaplar, kurbanlık fiyatlarının çok pahalı olduğunu savundu.
Onalt: Bu yıl zam yok
Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Adil Onalt, Kasaplar Birliği ile iki hafta önce gerçekleştirdikleri toplantının ardından canlı hayvan fiyatlarında düzenlemeye gittiklerini ve bu yıl zam yapmama kararı aldıklarını ifade etti.
Aldıkları bu kararla ekonomik dengeyi sağlama ve halkın daha uygun fiyata et tüketebilmesi amaçladıklarını söyleyen Onalt, bu nedenle açıkladıkları yeni fiyatların geçen yılın fiyatları olduğuna vurgu yaptı.
Onalt, dünya genelinde et fiyatlarının ciddi oranda arttığına dikkat çekerek “Türkiye başta olmak üzere dünya borsalarında yüzde 40 ila 60 arasında et fiyatlarında yükselme oldu. Ancak biz, hayvancılarımızla istişare ederek birliğimizin kararıyla bir yıl önceki fiyatları koruduk.” ifadelerini kullandı.
Kasaplar Birliği ile ortak şekilde açıkladıkları canlı hayvan kg fiyatlarının; kuzuda 300 TL, danada 200 TL, keçi-koyunda 180 TL, düvede 180 TL, inekte ise 140 TL olduğunu kaydeden Onalt, “Biz belirledik, kasaplar da bu fiyatları onayladı. Ancak kasaplar satış fiyatı açıklamadı, kendi aralarında yalnızca tavsiye fiyatı açıkladılar.” dedi.
“Dengeyi sağlamak için denetim şart”
Onalt, artan üretim maliyetlerine rağmen fiyat artışı yapmadıklarına dikkat çekerek “Hayvancılar olarak bu süreçte fedakârlık yaptık. Maliyetlerimiz yükseldi ancak biz halk için fiyatları sabit tuttuk.” ifadelerini kullandı.
İki birlik tarafından canlı hayvan fiyatlarının sabit tutulmasına rağmen bazı kasapların satış fiyatlarını yükselttiğine işaret eden Onalt, bu noktada dengeyi sağlamak için hükümeti ve Ekonomi Bakanlığı’nı piyasa denetimi yapmaya davet etti.
Onalt, öte yandan devlet üretme çiftliğinde yapılan açık artırmalarda fiyatların 330 TL’ye kadar çıktığını belirterek, “Devlet üretme çiftliğinde toplu halde ihaleye çıkılır, sonra da kasaplar alır. “Fiyatlar yükseldi” diyorlar ya bunlar devlet üretme çiftliğinde yükselen fiyatlardır.” vurgusu yaptı.
Açıkladıkları canlı hayvan fiyatlarına bağlı olarak yaklaşık olarak kurbanlık fiyatlarının ne kadara denk geleceğine de değinen Onalt, “50 kg’lık bir kuzu 15 bin TL, 40 kg’lık kuzu 12 bin TL, 30 kg’lık kuzu ise 9 bin TL’ye satılıyor. Kurbanlık dana ise 550 kg’a denk gelirse kg fiyatı 200 TL’den 110 bin TL’ye çıkıyor. 700 kg’lık bir inek ise kg fiyatı 140 TL’den 98 bin TL’ye denk ediyor.” dedi.
“Kurbanlık alımları son günlerde gerçekleşecek”
Onalt, kurban satışlarının şu an için iyi gittiğini ifade eden Onalt, şöyle devam etti:
“Her yıl ortalama ayda 9-10 bin hayvan kesiliyor. Bayram dönemlerinde, yılbaşı ve 1 Mayıs’ta bu sayı 13 bin 500’e kadar çıkıyor. Bu bayramda da 12-13 bin hayvanın kesileceğine inanıyoruz. Bu bayram da Kurban bayramı olduğu için bu sayıya kurbanlıklar da eklenecek. Böylelikle sayı biraz daha artabilir.” dedi.
Kurbanlıklara ilginin yoğun olduğunu ancak kurbanlık satışlarının özellikle bayrama 10 gün kala artacağını vurgulayan Onalt, “Bu nedenle kesin sayı vermek şu anda zor.” dedi.
Birlik Başkanı Onalt, kurbanlık tercihlerinde en çok rağbetin ineklerde olduğunu söyleyerek “Gözlemlediğim kadarıyla inek satışı oldukça fazla, çünkü çoğu yaşını doldurmuş durumda.” diye konuştu.
Onalt, şehirde hayvan beslemenin zor olduğu için kurbanlık alımlarının genellikle son günlerde gerçekleşeceğini kaydederek bu nedenle de bayram yaklaştıkça talebin daha da artacağı noktasındaki beklentisini dile getirdi.
“Et fiyatları marketlerde yüksek”
Et satışlarında süpermarket ile kasaplar arasındaki fiyat farkının çok açık olduğunun altını çizen Onalt, “Biz kasabın satış fiyatını kontrol edemeyiz ama kasaplarla marketler arasındaki fark çok açık. Marketlerde bin 200 TL’ye satılan et, kasaplarda 700-800 TL arasında satılıyor.” dedi.
Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Adil Onalt, et fiyatlarına ilişkin başka bir noktaya da şu sözlerle dikkat çekti:
“Biz fiyatlarımızı açıkladıktan bir gece sonra Rum tarafı sanki bizi takip ediyorlarmış gibi kampanyalı fiyat açıkladı. Bu nedenle hükümetimizin de elini taşın altına koyması gerekiyor. Ancak bu şekilde vatandaşımıza uygun fiyata et sunabiliriz çünkü bizler şu an neredeyse kârsız satış yapıyoruz. Bu şartlarda halka uygun fiyatla et sunmaya çalışıyoruz.”
Onalt, et piyasasında ‘ithal et’ baskısına karşı da açıklamalarda bulunarak her yıl benzer senaryolarla karşılaştıklarını belirtti.
Et işinde bin bir oyun olduğunun altını çizen Onalt, “Tüccarlar ve sermaye çevreleri, ithal etin önünü açmak için bu oyunları sürekli sahneliyor. 20 yılı aşkın süredir bu birliğin içindeyim, bu senaryo her zaman aynı.” dedi.
“Canlı hayvan sayısı yeterli, eksiklik yok”
Onalt, üretimin piyasa ihtiyacını karşılamaya yeterli olduğunu söyleyerek “Bizde yeteri kadar canlı hayvan var, hayvan eksikliği yok. 260 bin koyun miktarı… Yılda ortalama 130 bin hayvan kesiliyor, kurbanlıklarla birlikte bu sayı 140 bine çıkıyor. Geriye kalan 120 bin kuzu da piyasadaki ihtiyacı rahatlıkla karşılıyor.” dedi.
Sadece bazı özel et türlerinde sıkıntı yaşandığını belirten Onalt, “Antikrot, bonfile gibi nitelikli etlerde kısıtlı açık var. Bu ürünlerin ithalat izni zaten sürekli açık tutuluyor ve özellikle otellere tedarik sağlanıyor.” ifadelerini kullandı.
Kasaplar ne dedi?
Kermeoğlu: Kurban eti evde saklanıyor
Kermeoğlu Et Pazarı İşletmecisi Mehmet Kermeoğlu, artan fiyatlar nedeniyle kurban satışlarının geçen yıla göre yarı yarıya düştüğünü söyleyerek “Geçmişe göre işler daha da kötüye gidiyor. Fiyatlar arttıkça halkın alım gücü düşüyor, bu yüzden kurban kesmeyenlerin sayısı artıyor. Geçen yıl 20 kurban kesmişsek, bu yıl şimdiye kadar sadece 10 sipariş aldık.” ifadelerini kullandı.
Kermeoğlu,15-20 gün önce Hayvancılar Birliği ile Kasaplar Birliği’nin ortak fiyat belirlediğini hatırlatarak, “Kuzu 300 TL, tosun 210 TL dendi ama üzerinden 15 gün geçmesine rağmen kimse bu fiyattan hayvan alamadı. 340 TL’ye kuzu tarttan var. 300 TL dendi ama bunu uygulayan yok. Bu fiyata aldığımız hayvanı kaça satacağız?” diye sordu.
Kurbanlık etin dağıtımıyla ilgili değişen alışkanlıklara da değinen Kermeoğlu, “Eskiden kurban kesen dağıtırdı, şimdi evine koyuyor. Bu da demek oluyor ki önümüzdeki 3-4 ay boyunca et satışı olmayacak. Kurban satacağım diye sevinsem de, sonrası düşündürüyor.” dedi.
Kermeoğlu, kasaplardaki fiyat belirsizliğinin sürdüğüne dikkat çekerek “abone müşterilerim var ama fiyat veremiyorum. Çünkü ne olacağı belli değil. 340 TL’ye aldığım hayvanı en az 400 TL’ye satmam lazım ki masrafları kurtarsın. Dükkan gideri, kesim ücreti, kâr marjı gibi girdilerim de var.” ifadelerini kullandı.
“Bir dana 200 bin TL’yi bulabilir”
Ortalama kurban fiyatlarına da değinen Kermeoğlu, “50 kiloluk bir kuzu bu yıl yaklaşık 20 bin TL’ye mal oluyor. Dana ise canlı olarak 210 TL’den alınıyor, ben kilosunu 250 TL’den vermek durumda olacağım. Böylelikle 800 kiloluk bir dana yaklaşık 200 bin TL’yi bulur.” vurgusu yaptı.
Kermeoğlu, halkın genellikle alışverişi son dakikaya bıraktığını belirterek “Şu an herkes sadece araştırma içinde. Bizim halkımız son haftayı bekler. O zaman biraz hareketlilik olacak ama geçen yılın yarısı kadar satış olacağını öngörüyorum.” diye konuştu.
“Et kasapta daha uygun”
Et fiyatlarıyla ilgili de bilgi veren Kermeoğlu, “Kuzuyu kilogramı 800 TL’ye satıyoruz. Yarım kuzuyu 700 TL’ye, bütün kuzuyu ise 650 TL’ye veriyorum. Bu fiyata sadece dükkânıma giriş çıkış olsun diye satıyorum. Marketlerde bu etler bin- bin 200 TL arasında. Aynı et, ama vatandaş gözünü açsın, marketten değil kasaptan alsın.” ifadelerini kullandı.
Dağaşaner: Şu anda kurbanlık arayan yok
Caner Et Pazarı İşletmecisi Caner Dağaşaner, yaklaşan Kurban Bayramı öncesinde hayvan arzında ciddi sıkıntılar yaşandığını ve kurbanlık fiyatlarının yüksek seyrettiğini belirterek “Eski kurbanlar yok, kurbanlık arayan da yok. Fiyatlar pahalı, hayvan zaten az. Dükkanlara kesecek kadar hayvan bulmakta zorlanıyoruz.” dedi.
Dağaşaner, bu yılın diğer bayramlara benzemeyeceğini ifade ederek Kıbrıs’ın kuzeyi ile güneyi arasındaki fiyat farkına da dikkat çekti, “Zaten kuzey ile güney arasında fiyat farkı yıllardır bilinen bir gerçek. Bu fark da kurbanlık taleplerini etkiliyor. Şu anda kurbanlık arayan yok, isteyen yok. Çünkü fiyatlar gerçekten yüksek.” dedi.
“300-350 TL arası fiyatlar konuşuluyor”
Dağaşaner, piyasada canlı hayvanın kilogram fiyatının 300 ile 350 TL arasında değiştiğini belirterek, “350 TL’den satılan bir kurbanlığı vatandaş nasıl kessin? 50 kilo olsa 17 bin 500 TL, 70 kilo olsa 24 bin 500 TL’ye kadar çıkıyor. Çok para… Her şey pahalı. Bu yüzden kurbanlık satışlarının da eskisi gibi olacağına inanmıyorum.” ifadelerini kullandı.
Kurbanlık siparişlerinin de oldukça düşük olduğunu ifade eden Dağaşaner, “Şu an sipariş yok denecek kadar az. Gelen giden çok az, ilgi düşük. Kurban işi bu yıl zayıf geçecek gibi görünüyor.” diye konuştu.
Dağaşaner, yüksek fiyatlar ve arz sıkıntısı nedeniyle bu bayramda önceki yıllara göre daha az kurbanlık kesileceğini düşündüğünü söyledi.
Kurban Bayramı öncesinde kasap reyonlarında ve canlı hayvan piyasasında yaşanan fiyat artışlarına dikkat çeken Dağaşaner, “Şu an kıyma ve et fiyatları 800 TL’den başlıyor. 800 TL’nin altında ürün bulmak mümkün değil” diyerek vatandaşın kurbanlığı doğrudan köylüden ya da hayvancılardan almaya yöneldiğini belirtti.
Bayram öncesinde canlı hayvan fiyatlarına 50-60 TL civarında bir zam geldiğini söyleyen Dağaşaner, “Kurban Bayramı nedeniyle hayvan fiyatları yükseldi. Artık yeni bir zam olmaz. Olsa da kimse almaz zaten. Olan oldu. Şu aşamadan sonra daha fazla artış, satışları durdurur.” dedi.
“Bayram heyecanı yok”
Dağaşaner, bayramın yaklaşmasına rağmen piyasada bir hareketlilik olmadığını dile getirerek, “Sizde bayram heyecanı var mı?” sorusuna “Hiç yok. Heyecan işe bağlıdır, iş yoksa heyecan da olmaz. Şu anda ne iş var ne de talep” diye yanıt verdi.
Kayacan: Sahadaki fiyatlar uyuşmuyor
Kırmızıgil Kasap Sorumlu Çalışanı Ömer Kayacan, Kurban Bayramı öncesinde piyasada beklenen hareketliliğin henüz yaşanmadığını söyleyerek “Şu an ne bir telaş var ne de kurbanlık soran. Eski bayramlar gibi değil. Piyasa dengesiz.” vurgusu yaptı.
Açıklanan fiyatlarla sahadaki fiyatların uyuşmadığını bu nedenle canlı hayvan fiyatlarında belirsizlik olduğunu ifade eden Kayacan, birlik tarafından açıklanan sabit fiyatların piyasada uygulanmadığına dikkat çekti.
Kayacan, “Birlik sabit fiyat açıklıyor ama kurban satanlar canlı kilo fiyatı için 330-350 TL’den bahsediyor.” diyerek açıklanan fiyatlarla sahadaki rakamların pek alakası olmadığını belirtti.
“Bu yıl henüz sipariş gelmedi”
Küçükbaş ve büyükbaş kurbanlık fiyatlarının çok yüksek olduğunu vurgulayan Kayacan, “Bugüne kadar bir kişi bile kurban sormadı. Fiyatlar şu an gerçekten yüksek.” ifadelerini kullandı.
Kayacan, taleplerin genellikle bayrama son günler kala arttığına işaret ederek “Önceki yıllarda bu zamanlar en az 15-20 sipariş almış olurduk. Bu yıl henüz hiç sipariş gelmedi.” dedi.
Güncel et fiyatlarını da paylaşan Kayacan, “Bizim fiyatlarımız piyasadaki birçok kasabın altında. Kuzu but 720 TL, dana kıyma 620 TL, boyun 690 TL, kuzu kol 700 TL. Bunlar bizim indirimli fiyatlarımız. Bayram sonuna kadar da artış olmayacak.” vurgusu yaptı.
